دلم رميده شد و غافلم من درويش
نگاهی به آواز دوم از آلبوم بیداد استاد شجریان.
این آواز علاوه بر زیبایی های شنیداری که حاصل همکاری تار استاد بیکچه خانی
و آواز استاد شجریان می باشد، از نقطه نظر ترکیب بسیار زیبا و استادانه ی گوشه های مختلف
و مرکب خوانی دارای اهمیت است.
البته این آواز در کنار سر و صدا و جنجالی که آواز اول این آلبوم به پا کرد، اقبال کمتری
برای درخشش در بین شنوندگان موسیقی پیدا کرد.
معمولا دوست داران آواز وقتی صحبت از آلبوم بیداد می شود، بیشتر از آواز اول یاد میکنند
که با این غزل در بیداد خوانده شده:
یاری اندر کس نمی بینم یاران را چه شد؟
دوستی کی آخر آمد؟ دوستداران را چه شد؟
هرچند خود من هم بسیار تحت تاثیر این اثر عظیم قرار گرفته ام ولی به نظرم به اندازه ی کافی
بدان پرداخته شده است.
ولی آواز دوم حال و هوای دیگری دارد.
هرقدر که آواز اول به مسائل اجتماعی و گلایه از بدی ایام و حق ناشناسی یاران و دور روزگاران
می پردازد، همانقدر آواز دوم به معشوق و پریشانی دل و ساقی و ساغر نظر دارد.
که در این میان نوای خوش شجریان غوغا می کند و دل ما را رمیده می سازد.
بارها گفته ام که اگر حافظ می دانست روزی غزل هایش را شجریان خواهد خواند، بسیار بیش از
اینها غزل می سرود.
آواز: استاد شجریان
تار: استاد بیکچه خانی
غزلیات: حافظ
1 باغبان گر پنج روزي صحبت گل بايدش
بر جفاي خار هجران صبر بلبل بايدش
درآمد همايون (جمله اول)
2 اي دل اندر بند زلفش از پريشاني منال
مرغ زيرك چون به دام افتد تحمل بايدش
درآمد همايون (جمله دوم)
3 رند عالم سوز را با مصلحت بيني چه كار؟
كار ملك است آن كه تدبير تامل بايدش
جمله اول چكاوك
4 تكيه بر تقوا و دانش در طريقت كافريست
راهرو گر صد هنر دارد توكل بايدش
اوج چكاوك جمله دوم
5 با چنين زلف و رخش بادا نظر بازي حرام
هر كه روي ياسمين و جعد سنبل بايدش
بيداد
6 نازها زان نرگس مستانه اش بايد كشيد
اين دل شوريده تا آن جعد و كاكل بايدش
بيات راجع
7 ساقيا در گردش ساغر تعلل تا به چند؟
دور چون با عاشقان افتد تسلسل بايدش
عشاق
8 كيست حافظ تا ننوشد باده بي آواز رود؟
عاشق مسكين چرا چندين تجمل بايدش؟
عشاق فرود به قرچه
حافظ غزليات
مشخصات عروضي:
وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
بحر: رمل مثمن محذوف
9 دلم رميده شد و غافلم من درويش
كه آن شكاري سرگشته را چه آمد پيش
قرچه
10 الف و 10 ب چو بيد بر سر ايمان خويش مي لرزم
كه دل به دست كمان ابرويست كافر كيش
10 الف قرچه 10ب رضوي
11 خيال حوصله ي بحر مي پزد هيهات
چه هاست در سر اين قطره محال انديش
حجاز
12 بنازم آن مژه ي شوخ عافيت كش را
كه موج مي زندش آب نوش بر سر نيش
جامه دران
13 ز آستين طبيبان هزاران خون بچكد
گرم به تجربه دستي نهد بر دل ريش
جمله اول كرد بيات
14 به كوي ميكده گريان و سرفكنده روم
چرا كه شرم همي آيدم ز حاصل خويش
جمله دوم كرد بيات
15 نه عمر خضر ماند و نه ملك اسكندر
نزاع بر سر دنيي دون مكن درويش
ابوعطا فرود به عشاق
16 بدان كمر نرسد دست هر گدا حافظ
خزانه يي به كف آر ز گنج قارون بيش
شوشتري فرود به همايون
منبع: کتاب هزار گلخانه آواز
از بیت اول تا بیت هشتم آواز در گوشه های همایون خوانده می شود..
در بیت 8 شاهد فرودی زیبا به شور هستیم.که استاد شجریان آواز همایون را با غزلی دیگر
به شور سوق می دهد. دلم رمیده شد و غافلم من درویش و . . .
و در شور، به حق شوری به پا می کند.
در بیت 11 از شور به ابوعطا می رود حجاز و جامه دران میخواند.
سپس با فغان معروف کرد بیات، آواز را در کردبیات ادامه میدهد
ز آستين طبيبان هزاران خون بچكد
گرم به تجربه دستي نهد بر دل ريش
در بیت 15 به زیبایی به همایون فرود می آید و با شوشتری ادامه می یابد و در همایون به اتمام می رسد.